Miejsca na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO
Dziesięć miejsc w Polsce zostało wpisanych na tę Listę – cztery miasta, jeden zamek, dwa klasztory, muzeum obozu zagłady, zabytek techniki oraz... puszcza.
Pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO utworzono w 1978 roku. To prestiżowe wyróżnienie otrzymało wówczas tylko dwanaście najcenniejszych obiektów na świecie. Wśród nich znalazł się Kraków.
Zamek królewski – Wawel
Tysiącletni Kraków, dawna stolica Polski, to niewątpliwie jedno z najpiękniejszych europejskich miast. Zachowała się w nim w całości średniowieczna zabudowa Starego Miasta. Niektóre budowle, np. kościół św. Wojciecha na Rynku Głównym czy kościół św. Andrzeja przy ulicy Grodzkiej pochodzą z czasów wczesnego średniowiecza, z X-XI wieku. Kraków to miasto studentów: uczy się ich ponad 100 tysięcy na dwunastu wyższych uczelniach, przez co to jedno z najstarszych miast w kraju jest jednocześnie jednym z najmłodszych duchem. Tu działa jedna z najstarszych europejskich uczelni, Uniwersytet Jagielloński założony w 1364 roku.
Oprócz Starego Miasta, na Listę został też wpisany zamek królewski na Wawelu – siedziba władców i królów polskich (od X do XVI wieku). Usytuowany na wzgórzu nad Wisłą, przez wieki przebudowywany, tworzy mieszaninę stylów: romańskiego, gotyckiego i renesansowego.
Na Wawelu można również obejrzeć największą i najcenniejszą na świecie kolekcję stu kilkudziesięciu arrasów – wielkich renesansowych gobelinów
Na Liście UNESCO znajduje się również Warszawska Starówka jako przykład wiernej rekonstrukcji z zachowaniem oryginalnych fragmentów zabudowy. Patrząc dzisiaj na to miasto, trudno uwierzyć, że w czasie II wojny zostało niemal zrównane z ziemią. Zwane kiedyś „Paryżem Północy”, szczycące się XIII-wieczną zabudową, zbombardowane i wysadzone w powietrze, przestało istnieć. Kolorowe kamieniczki otoczone murami obronnymi, wieże kościołów i bryła Zamku Królewskiego – wszystko to jest efektem odbudowy przeprowadzonej w latach powojennych.
Chlubą stolicy są parki. Prawdziwym skarbem – Łazienki, XVIII-wieczny zespół architektoniczno-parkowy.
Słyną z plenerowych koncertów fortepianowych, które odbywają się od wiosny do jesieni pod pomnikiem Fryderyka Chopina siedzącego w cieniu wierzby.
Pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach
Osobliwą atrakcją mogą być również budowle socrealistyczne z czasów komunizmu. Najsłynniejszy jest Pałac Kultury i Nauki, wybudowany w latach 50. XX w. według projektu radzieckiego architekta, wciąż najwyższy budynek w kraju i szósty co do wielkości w Europie.
Na Liście są także dwa inne zespoły miejskie: Toruń i Zamość. Toruń, w którym urodził się Mikołaj Kopernik, słynie z ponad 300 zabytków wpisanych w historię sztuki europejskiej. Układ rynku i przylegających do niego ulic nie zmienił się od 700 lat. Osobliwością jest Krzywa Wieża, wybudowana na przełomie XII i XIV wieku i pochylona jak słynna wieża w Pizie. Nieco młodszy od Torunia Zamość powstał w XVI wieku z woli potężnego magnata Jana Zamoyskiego jako stolica jego latyfundiów, zbudowana według włoskich wzorów. To prawdziwa perła renesansu.
Zamek Zakonu Krzyżackiego w Malborku figurujący na liście UNESCO wciąż wzbudza podziw turystów. Jest on największą gotycką twierdzą w Europie. Składa się z trzech zamków otoczonych odrębnymi fortyfikacjami i zajmuje ok. 20 ha. Jest tu również muzeum z kolekcją bursztynu.
Szczególną atrakcją jest nocne zwiedzanie zamku. Latem na zamkowych dziedzińcach odbywa się historyczny spektakl „Oblężenie Malborka”.
Zamek w Malborku
W 2002 roku na Liście tej znalazły się również dwa zabytkowe kościoły – w Świdnicy i w Jaworze. Ale w kolejce czeka jeszcze kilka innych miejsc.
Na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO zostało wpisane muzeum obozu zagłady Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka). Odwiedza je co roku kilkaset tysięcy osób. W czasie II wojny hitlerowcy mordowali w obozie Żydów, Polaków, Romów i Rosjan. 90% z tej liczby stanowili Żydzi deportowani ze wszystkich krajów okupowanej Europy.
Muzeum obozu zagłady Auschwitz-Birkenau
Do muzeum ludobójstwa w Auschwitz wchodzi się przez – uwiecznioną na wielu filmach i fotografiach – bramę z napisem „Arbeit macht frei”. Dalej można zobaczyć kilkanaście ceglanych budynków, w których mieszkali więźniowie.
Wstrząsający widok stanowią urządzone w więziennych blokach ekspozycje przedmiotów zagrabionych więzionym i zamordowanym.
Puszcza Białowieska – największy naturalny obszar leśny w Europie, ostatni fragment pierwotnej puszczy o niespotykanym w innych lasach europejskich bogactwie fauny i flory, również figuruje na Liście UNESCO.
Białowieski Park Narodowy zaliczono również do Światowych Rezerwatów Biosfery i uhonorowano Dyplomem Europy.
Żubry w puszczy
W puszczy mieszkają m.in. żubry, największe europejskie ssaki, rośnie aż 26 gatunków drzew i 56 gatunków krzewów. Średni wiek drzew to 126 lat.